Is een fraudeur een koelbloedige crimineel? Meester in manipulatie of een digitaal genie? Misschien wel, maar waarschijnlijk niet. De werkelijkheid is grilliger. En menselijker vooral. 

De typische fraudeur bestaat namelijk niet. Veel interessanter is het om te kijken naar psychologische patronen, die we daarom tijdens de fraude opleiding behandelen. We kijken naar de menselijke kant van fraude. Niet om sympathie op te roepen, maar om te begrijpen. 

Fraude begint met een verhaal

Fraude ontstaat zelden uit het niets. Veel vaker is er sprake van een gevoel, een situatie of een gedachteproces dat van buitenaf niemand zag ontwikkelen. Denk aan:

• Een medewerker voelt druk: financiële problemen, prestatiedruk of gezinslasten.
• Een professional voelt zich gepasseerd: erkenning blijft uit, kansen worden niet gegeven.
• Een cliënt rationaliseert: ‘Iedereen doet dit toch?’
• Een ondernemer rechtvaardigt: ‘Ik red hiermee mijn bedrijf.’
• Een insider ervaart een uitzondering: ‘Vandaag even zo, morgen weer normaal.’

Het begin is bijna altijd menselijk, begrijpelijk of zelfs herkenbaar. Juist dát maakt het gevaarlijk.  Psychologen spreken van het fraude-drieluik: druk, gelegenheid en rationalisatie. Toch leidt het niet bij iedereen tot ongewenst gedrag. Tijdens de fraude opleiding kijken we daarom specifieker naar fraudeurs. 

Drieluik: druk, gelegenheid en rationalisatie

Ervaren druk

Fraudeurs ervaren bijna altijd een vorm van druk. Dat kan financieel zijn, maar kan ook gaan over:

• prestatiedruk op het werk,
• druk vanuit het gezin,
• druk om niet onder te doen voor collega’s,
• druk om een fout te verdoezelen,
• of zelfs druk vanuit loyaliteit aan een ander.

Een fraudeur voelt ‘ik moet iets doen’. Een gebrek aan openheid of hulp binnen de organisatie kan bijdragen aan die gevoelde druk. Daarom behandelen we tijdens de fraude opleiding ook menselijk leiderschap, cultuur en signalering. 

Geboden gelegenheid

Een fraudeur kan pas handelen als de gelegenheid zich voordoet. Die gelegenheid kan ontstaan door:

• Een systeem zonder vier-ogen-principe.
• Een collega die vaak ‘even tussendoor iets regelt’.
• Een proces dat iedereen blindelings vertrouwt.
• Een rol die meer toegang geeft dan strikt noodzakelijk.
• Een team waarin afwijkingen nooit worden besproken.

De deur wordt als het ware op een kier gezet. Niet omdat iemand kwaad in de zin heeft, maar omdat processen nooit perfect zijn. 

Rationalisatie door de fraudeur

Ten slotte zal een innerlijke stem van de fraudeur helpen bij de verantwoording:

• ‘Ik leen dit geld alleen even.’
• ‘Ik werk hier al zo lang, ik verdien dit.’
• ‘De organisatie ziet me toch niet staan.’
• ‘Het is maar een kleinigheidje.’
• ‘Het is niet mijn schuld… het systeem laat het toe.’

Fraudeurs rationaliseren om zichzelf als ‘goed mens’ te blijven zien. Fraudebeheersing gaat daarom over meer dan alleen de detectie. Het gaat net zo goed over integriteit en bewustzijn. 

Fraude opleiding: een fraudeur is een rol

De fraudeur is geen type mens, maar een rol die veel mensen kunnen spelen. Fraudeurs hoeven daardoor niet op elkaar te kijken en komen uit alle lagen, functies en sectoren.

Tijdens de fraude opleidingen besteden we daar veel aandacht aan. Dat geldt voor onze AML-opleiding, de opleiding tot Financial Crime Specialist en de CECO-opleiding. 

Meer weten over onze opleidingen of wilt u zich aanmelden?

Stel ons uw vragen
Of bel ons op telefoonnummer 030 410 03 01.